Đậm đà hương vị Quảng Nam với gỏi bòn bon

Đậm đà hương vị Quảng Nam với món gỏi bòn bon

Bòn bon có nguồn gốc tại Tây Malaysia . Cây cũng được trồng rất nhiều tại đảo Luzon (Philippines). Cây cũng gặp tại Thái Lan và miền Nam Việt Nam (từ Quảng Nam xuống đến đồng bằng sông Cửu Long, bòn bon Tiên Phước Quảng Nam và Lái Thiêu được xem là loại ngon nhất).

1. Tên khoa học và các tên khác của cây bồn bon:

Lansium domesticum thuộc họ Thực vật Meliaceae

Tên Anh-Mỹ : Lansat; Pháp : Doukou, Lansiam; Đức : Duku; Tây ban Nha : Lanza; Philippines : Lansones; Thái Lan : longkong, lansa; Indonesia : duku, kokosan... Ở Việt Nam Đồng bào Cơ Tu gọi là trái "T' bon" và người Quảng Nam Đà Nẵng gọi là "Long boong" người Huế gọi là "Bòn bon". Mùa thu hoạch bòn bon vào các tháng 5 - 6 - 7 âm lịch, bòn bon có vị chua, ngọt

Bòn bon còn được gọi là “nam trân” (trái quý của phương Nam) vì đã từng cứu chúa Nguyễn thoát nạn đói khát trên đường chạy trốn. Rồi khi xưa loại quả này mọc trong rừng và chỉ có vua chúa mới được dùng.

2. Đặc tính của cây bồn bon:

Cây phát triển chậm, mất đến 15 năm mới trưởng thành. Vỏ thân màu nâu đỏ hay vàng-nâu. Lá kép hình lông chim, dài 22.5 đến 50 cm: có từ 5 - 7 lá thuôn, cứng, không lông dài 8 - 13 cm, rộng 7 - 12 cm. Phiến lá có 12 - 14 cặp gân phụ. Cuống lá phụ dài đến 1cm. Hoa màu trắng hay vàng nhạt, mọc thành chùm ở ngọn nhánh. Hoa lưỡng phái : đực và cái riêng biệt.

Hoa nhỏ, có 5 lá đài. Quả gần như tròn, tụ thành chùm từ 2 đến 30 quả, vò vàng nhạt hay hơi trắng hồng, mịn như nhung có chứa một chất nhựa - mủ. Quả thường có 5 múi, có vách ngăn mỏng. Múi chứa nhiều nước có mùi thơm. Vị ngọt và hơi chua, quả có hạt trong, dính với thịt, hạt có áo mỏng. Hạt màu xanh lục dài 2 - 2.5 cm, rộng 1.25 - 2 cm có vị rất đắng . Vỏ bòn bon phơi khô còn được người dân sử dụng như một vị thuốc để chữa bệnh thương hàn

Đến với Quảng Nam trái bòn bon còn được biến tấu thành một món cực kì ngon ăn hoài không thấy ngán , đúng như câu nói “ Đói lòng ăn trái bòn bon”

Nguyên liệu để làm gỏi bòn bon rất đơn giản:

Thịt ba chỉ (luộc thái mỏng),

Tôm sú (luộc, bóc vỏ, bỏ đầu),

Nước mắm chanh tỏi ớt.

Phi thơm hành để nguội . Trộn tất cả với bòn bon đã tách thành từng múi, cuối cùng là rắc đậu phộng lên trên . Gỏi bòn bon mà ăn kèm với bánh phồng tôm rất ngon .